Tài sản cố định đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động và tiềm năng phát triển dài hạn. Việc hiểu rõ về tài sản cố định, cách tính giá trị và khấu hao giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác tiềm lực của doanh nghiệp trước khi ra quyết định đầu tư.
Tài sản cố định là gì?
Tài sản cố định là những tài sản dài hạn có giá trị lớn, sử dụng trong nhiều chu kỳ kinh doanh và mang lại lợi ích kinh tế lâu dài cho doanh nghiệp. Các tài sản này bao gồm nhà xưởng, máy móc, phương tiện vận chuyển hoặc các tài sản vô hình như bằng sáng chế. Trong bảng cân đối kế toán, tài sản cố định thường được ghi nhận tại phần “Tài sản dài hạn” và được khấu hao theo thời gian.
Phân loại tài sản cố định
Tài sản cố định được chia thành ba loại chính:
- Tài sản cố định hữu hình: Là những tài sản vật chất mà chúng ta có thể nhìn thấy và sử dụng trong các hoạt động sản xuất kinh doanh. Ví dụ, nhà xưởng, máy móc, thiết bị và phương tiện vận tải. Những tài sản này có thể được mua mới, tự xây dựng hoặc thuê dài hạn từ các công ty khác.
- Tài sản cố định vô hình: Là những tài sản không có hình thái vật chất cụ thể nhưng vẫn mang lại lợi ích kinh tế lâu dài. Ví dụ như quyền sử dụng đất, bằng sáng chế, và thương hiệu. Những tài sản này, mặc dù không thể cầm nắm, vẫn có giá trị lớn đối với doanh nghiệp, đặc biệt trong các ngành công nghiệp sáng tạo và công nghệ.
- Tài sản cố định thuê tài chính: Là những tài sản mà doanh nghiệp thuê từ công ty cho thuê tài chính để sử dụng trong thời gian dài. Ví dụ, doanh nghiệp thuê máy móc, thiết bị hoặc thuê văn phòng dài hạn để phục vụ cho hoạt động kinh doanh. Mặc dù không sở hữu tài sản, doanh nghiệp vẫn cần khấu hao tài sản này trong suốt thời gian thuê.
Phương pháp khấu hao tài sản cố định
Khấu hao tài sản cố định là quá trình phân bổ giá trị của tài sản vào chi phí sản xuất, kinh doanh theo thời gian sử dụng của tài sản. Hiện nay, có ba phương pháp khấu hao phổ biến:
- Phương pháp khấu hao đường thẳng: Tài sản được khấu hao đều đặn qua các kỳ trong suốt thời gian sử dụng. Đây là phương pháp khấu hao phổ biến và dễ áp dụng nhất, đặc biệt phù hợp với các tài sản có mức độ sử dụng đồng đều theo thời gian.Ví dụ: Một máy móc có nguyên giá 500 triệu đồng và thời gian sử dụng là 5 năm sẽ được khấu hao 100 triệu đồng mỗi năm.
- Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh: Tài sản được khấu hao nhiều hơn trong những năm đầu và giảm dần theo thời gian. Phương pháp này giúp doanh nghiệp nhanh chóng thu hồi vốn đầu tư trong những năm đầu, đặc biệt khi tài sản có mức độ sử dụng cao ngay từ khi bắt đầu.Ví dụ: Một máy móc có nguyên giá 500 triệu đồng và tỷ lệ khấu hao nhanh là 40% sẽ khấu hao 200 triệu đồng trong năm đầu tiên, sau đó giảm dần qua các năm tiếp theo.
- Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm: Tài sản được khấu hao dựa trên số lượng sản phẩm sản xuất hoặc khối lượng công việc thực hiện. Phương pháp này phù hợp với các tài sản gắn liền với sản xuất theo đơn hàng hoặc dựa trên khối lượng sản xuất cụ thể.Ví dụ: Một máy may có công suất sản xuất 10 triệu sản phẩm, giá trị khấu hao 50 đồng mỗi sản phẩm. Sản lượng trong tháng là 200.000 sản phẩm thì mức khấu hao tháng là 10 triệu đồng.
Phân tích biến động tài sản cố định
Phân tích tài sản cố định giúp nhà đầu tư hiểu rõ về tình hình tài chính và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp. Điều này có thể được thực hiện theo hai cách:
- Phân tích chiều dọc: Xem xét tài sản cố định tại một thời điểm cụ thể, giúp nhà đầu tư đánh giá quy mô và năng lực hiện tại của doanh nghiệp.
- Phân tích chiều ngang: Xem xét sự thay đổi của tài sản cố định qua các giai đoạn, giúp phát hiện các dấu hiệu mở rộng hoặc thu hẹp quy mô sản xuất.
Ví dụ, trong ngành bia, hai doanh nghiệp lớn là Bia Hà Nội (BHN) và Bia Sài Gòn (SAB) có sự khác biệt lớn về quy mô tài sản cố định. Tính đến cuối năm 2023, tài sản cố định của SAB lớn gấp 2,6 lần BHN, và điều này phản ánh rõ ràng qua lợi nhuận sau thuế của SAB, cao gấp 12 lần so với BHN. Sự chênh lệch này thể hiện năng lực sản xuất và tiềm lực cạnh tranh của hai doanh nghiệp.
Kết luận
Tài sản cố định là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Nhà đầu tư cần phân tích kỹ lưỡng giá trị và sự biến động của tài sản cố định để đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn. Thông qua việc hiểu rõ tài sản cố định, nhà đầu tư có thể nắm bắt được tiềm năng phát triển và khả năng sinh lợi của doanh nghiệp trong tương lai.