Trái phiếu là gì? Nhà đầu tư mới có nên “thử sức” với sản phẩm này?
1. Định nghĩa trái phiếu
Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ, xác nhận rằng người phát hành (có thể là doanh nghiệp hoặc chính phủ) có nghĩa vụ trả một khoản tiền vay cùng lãi suất cho người nắm giữ trái phiếu (người cho vay) vào một thời gian cụ thể trong tương lai. Trái phiếu thường được phát hành để huy động vốn cho các dự án cụ thể hoặc để duy trì hoạt động của doanh nghiệp.
2. Phân loại trái phiếu
- Trái phiếu chính phủ: Do chính phủ phát hành, thường có rủi ro thấp nhất.
- Trái phiếu doanh nghiệp: Do các doanh nghiệp phát hành, rủi ro cao hơn nhưng lãi suất thường hấp dẫn.
- Trái phiếu đô thị: Do chính quyền địa phương phát hành để huy động vốn cho các dự án phát triển cơ sở hạ tầng.
- Trái phiếu có bảo đảm và không có bảo đảm: Trái phiếu có bảo đảm được bảo đảm bằng tài sản cụ thể, trong khi trái phiếu không có bảo đảm phụ thuộc vào uy tín của người phát hành.
3. Cách thức mua bán trái phiếu
Nhà đầu tư có thể mua trái phiếu qua các công ty chứng khoán hoặc trên các sàn giao dịch chứng khoán. Trái phiếu có thể được giữ đến ngày đáo hạn hoặc bán trước để thu lợi nhuận từ chênh lệch giá. Các trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam thường được giao dịch qua sàn giao dịch thứ cấp.
4. Bản chất của trái phiếu
Trái phiếu là một công cụ nợ, không phải là cổ phần của công ty. Điều này có nghĩa là người sở hữu trái phiếu không có quyền sở hữu trong công ty và không được tham gia vào các quyết định quản lý. Trái phiếu cung cấp một nguồn thu nhập cố định thông qua lãi suất, và người sở hữu sẽ được ưu tiên thanh toán trước cổ đông nếu công ty bị phá sản.
5. Ưu điểm của trái phiếu
- Thu nhập ổn định: Trái phiếu cung cấp lợi tức cố định, thường được trả định kỳ, giúp nhà đầu tư có nguồn thu nhập ổn định. Điều này đặc biệt hấp dẫn với những nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn và sự bảo vệ khỏi biến động của thị trường.
- Rủi ro thấp: Trái phiếu, đặc biệt là trái phiếu chính phủ, được coi là đầu tư có rủi ro thấp hơn so với cổ phiếu. Nhà đầu tư được ưu tiên thanh toán trước cổ đông nếu tổ chức phát hành gặp khó khăn tài chính.
- Bảo toàn vốn: Khi đầu tư vào trái phiếu, nhà đầu tư thường được đảm bảo hoàn trả vốn gốc khi trái phiếu đáo hạn. Điều này làm giảm rủi ro mất vốn so với các hình thức đầu tư khác như cổ phiếu.
6. Nhược điểm của trái phiếu
- Lợi nhuận thấp: So với cổ phiếu, trái phiếu thường mang lại lợi nhuận thấp hơn, đặc biệt trong môi trường lãi suất thấp. Nhà đầu tư có thể bỏ lỡ cơ hội sinh lời cao hơn từ các loại hình đầu tư khác.
- Rủi ro lạm phát: Trái phiếu mang lãi suất cố định có thể không theo kịp lạm phát, làm giảm giá trị thực của thu nhập từ lợi tức. Điều này khiến giá trị đầu tư của nhà đầu tư bị giảm dần theo thời gian.
- Khả năng vỡ nợ: Trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có tài chính không ổn định, có thể gặp rủi ro vỡ nợ. Trong giai đoạn 2022-2023, thị trường trái phiếu bất động sản ở Việt Nam đã chứng kiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thanh toán nợ, dẫn đến nhiều trái phiếu bị chậm trả hoặc không trả được nợ.
- Tính thanh khoản thấp: Một số trái phiếu, đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, có tính thanh khoản thấp, khiến nhà đầu tư gặp khó khăn khi muốn bán trái phiếu trước thời điểm đáo hạn để thu hồi vốn.
7. Kết luận
Trái phiếu là một công cụ đầu tư quan trọng, đặc biệt với những nhà đầu tư mong muốn một nguồn thu nhập ổn định và ít rủi ro hơn so với cổ phiếu. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần hiểu rõ về bản chất, lợi ích và rủi ro của trái phiếu để có thể đưa ra quyết định đầu tư hợp lý, đặc biệt trong bối cảnh thị trường biến động như hiện nay.