Khi mới bắt đầu đầu tư chứng khoán, việc nắm vững các thuật ngữ cơ bản là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về thị trường và đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt. Dưới đây là 5 thuật ngữ phổ biến mà nhà đầu tư mới cần biết:
1. Vốn hóa thị trường (Market Capitalization)
Vốn hóa thị trường là tổng giá trị của tất cả các cổ phiếu đang lưu hành của một công ty. Nó được tính bằng cách nhân giá cổ phiếu hiện tại với tổng số cổ phiếu đang lưu hành. Vốn hóa thị trường cho thấy quy mô của một công ty và thường được sử dụng để phân loại các công ty thành large-cap, mid-cap, và small-cap.
- Large-cap: Công ty có vốn hóa từ 10 tỷ USD trở lên, thường là những tập đoàn lớn và có sức ảnh hưởng trên thị trường. Ví dụ: Vingroup (VIC) là một công ty large-cap ở Việt Nam với giá trị vốn hóa 276.000 tỷ đồng (khoảng 11,8 tỷ USD )
- Mid-cap: Công ty có vốn hóa từ 2 tỷ USD đến 10 tỷ USD. Tập đoàn Hoa Sen (HSG), Công ty CP dịch vụ kỹ thuật dầu khí Việt Nam (PVS) là ví dụ cho nhóm này.
- Small-cap: Công ty có vốn hóa từ 300 triệu USD đến 2 tỷ USD. Ví dụ: Đạm Phú Mỹ (DPM) là một công ty small-cap.
Việc hiểu rõ vốn hóa thị trường giúp nhà đầu tư nhận diện được tiềm năng tăng trưởng của công ty và xác định được mức độ rủi ro trong đầu tư.
2. Tỷ lệ giá trên thu nhập (P/E Ratio)
Tỷ lệ P/E là công cụ đánh giá mức độ đắt hay rẻ của một cổ phiếu so với lợi nhuận mà nó tạo ra. Được tính bằng cách chia giá cổ phiếu hiện tại cho thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS), tỷ lệ này giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về định giá của cổ phiếu.
- P/E cao: Có thể cho thấy cổ phiếu đang được định giá cao so với lợi nhuận thực tế. Điều này có thể do nhà đầu tư kỳ vọng vào sự tăng trưởng trong tương lai. Nhưng ngược lại, cũng có khả năng thị giá cổ phiếu đã tăng quá nhanh so với tốc độ tăng của hoạt động kinh doanh, dẫn tới P tăng nhanh hơn E, đẩy tỷ lệ này lên cao. Trong trường hợp này, có thể giá cổ phiếu đã bị thổi phồng quá mức.
- P/E thấp: Có thể cho thấy cổ phiếu đang bị đánh giá thấp hoặc công ty đang gặp khó khăn.
Ví dụ, nếu cổ phiếu của Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk, mã chứng khoán VNM) có P/E là 15, nghĩa là nhà đầu tư sẵn sàng bỏ ra 15 đồng để đổi lấy 1 đồng lợi nhuận từ từ VNM.
3. Thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS)
EPS là một trong những chỉ số quan trọng nhất giúp đánh giá khả năng sinh lời của một công ty. EPS được tính bằng cách chia lợi nhuận ròng của công ty sau khi trừ các chi phí và thuế cho số lượng cổ phiếu lưu hành.
- EPS cao: Thường chỉ ra rằng công ty đang hoạt động hiệu quả và có lợi nhuận tốt.
- EPS thấp: Có thể cho thấy công ty đang gặp khó khăn trong việc tạo ra lợi nhuận.
Ví dụ: cổ phiếu VNM có lợi nhuận sau thuế 4 quý gần nhất đạt 10,295 tỷ đồng và khối lượng cổ phiếu bình quân đang lưu hành là 1.741 tỷ cổ phiếu. Trong kỳ, VNM sử dụng 785 tỷ đồng trả cổ tức ưu đãi.
Vậy chỉ số EPS của VNM sẽ là:
EPS (VNM) = (10,295 – 785) tỷ đồng/ 1.741 tỷ cổ phiếu = 5,463.4 (đồng/ cổ phiếu).
4. Tỷ suất cổ tức (Dividend Yield)
Tỷ suất cổ tức cho thấy phần trăm lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được từ cổ tức so với giá trị đầu tư ban đầu. Đây là một yếu tố quan trọng đối với những nhà đầu tư muốn kiếm lợi nhuận từ cổ tức, thay vì chỉ dựa vào tăng giá cổ phiếu.
- Tỷ suất cổ tức cao: Thường là tín hiệu tích cực, cho thấy công ty có lợi nhuận ổn định và chia sẻ lợi nhuận với cổ đông.
- Tỷ suất cổ tức thấp: Có thể là dấu hiệu của một công ty đang giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư hoặc gặp khó khăn trong việc tạo ra lợi nhuận.
Ví dụ, cổ phiếu của Công ty Cổ phần Dược Hậu Giang (DHG) có tỷ suất cổ tức là 4%, tức là nhà đầu tư nhận được 4% giá trị đầu tư dưới dạng cổ tức mỗi năm.
5. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)
ROE đo lường mức độ hiệu quả trong việc sử dụng vốn chủ sở hữu của công ty để tạo ra lợi nhuận. Đây là một chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng sinh lời của một công ty.
- ROE cao: Cho thấy công ty đang sử dụng hiệu quả nguồn vốn và tạo ra lợi nhuận tốt cho cổ đông.
- ROE thấp: Có thể là dấu hiệu của việc quản lý kém hoặc công ty đang gặp khó khăn trong việc tối ưu hóa tài nguyên.
Ví dụ, nếu FPT có ROE là 20%, điều này có nghĩa là cứ mỗi 100 đồng vốn chủ sở hữu, công ty tạo ra 20 đồng lợi nhuận.
Lời khuyên cho nhà đầu tư mới
Nắm vững những thuật ngữ và chiến lược này sẽ giúp nhà đầu tư mới có cái nhìn rõ ràng hơn về thị trường chứng khoán và tăng cơ hội thành công. Ngoài ra, đừng quên 3 bài học sau:
- Đọc thêm sách về đầu tư: Kiến thức là chìa khóa để đầu tư thành công. Đọc sách và nghiên cứu về đầu tư sẽ giúp bạn nâng cao hiểu biết và kỹ năng của mình.
- Học cách đọc báo cáo tài chính: Báo cáo tài chính là nguồn thông tin quan trọng để đánh giá tình hình tài chính và tiềm năng của công ty.
- Tránh mù quáng theo tin tức: Tin tức và lời khuyên đầu tư có thể gây nhiễu và dẫn đến quyết định sai lầm. Hãy tự làm bài tập về nhà và nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư.